Efektywność żywienia jest kluczowym czynnikiem wpływającym na powodzenie produkcji trzody chlewnej. Wzrost potencjału produkcyjnego zwierząt idzie w parze z ich zwiększonym zapotrzebowaniem pokarmowym. Dostarczenie odpowiednio zbilansowanego i dobrze przyswajalnego pożywienia jest warunkiem koniecznym, aby zapewnić zdrowie i prawidłowy rozwój hodowli. Większość dostępnych na rynku pasz nie zaspokaja wyśrubowanych norm żywienia, a w związku z tym niezbędne stają się dodatki paszowe, które uzupełniają pokarm o mikro- i makroelementy.

Czym są chelaty?

Prawidłowe funkcjonowanie organizmu w dużej mierze zależy od dostarczania mu pierwiastków mineralnych. Ich brak jest przyczyną powstawania wielu chorób, patologii i zwyrodnień, natomiast nadmiar może prowadzić m.in. do zatruć i uszkodzeń narządów wewnętrznych. Minerały są kluczowe dla zdrowia, chociaż stanowią znikomy procent całkowitej masy ciała. Niezwykle istotne jest przyjmowanie ich w odpowiednich ilościach i proporcjach. Organizm świni składa się z ponad trzydziestu pierwiastków, stanowiących podstawowy budulec układu kostnego, tkanek płynnych i miękkich. Pasze niskiej jakości nie zaspokoją tak szerokiego zapotrzebowania na minerały, co skutkować będzie np. zmniejszeniem przyrostu masy ciała czy płodności.

Przyswajanie minerałów przez organizm świń jest utrudnione przez formę, w jakiej zazwyczaj są im podawane. Zawarte w paszach sole cynku, miedzi i żelaza wymagają – jako związki nieorganiczne – uaktywnienia w procesie redukcji i dopiero tak zmodyfikowany pierwiastek może zostać wchłonięty, przedostać się przez ściany przewodu pokarmowego i być dalej metabolizowany. Wolne jony pierwiastków mogą jednak wiązać się z innymi składnikami pokarmowymi, co znacząco utrudnia, a zdarza się, że wręcz całkiem uniemożliwia ich zaabsorbowanie przez organizm. Sposobem na zwiększenie wchłanialności minerałów jest zastosowanie chelatów, czyli substancji (złożonych z dwóch cząstek aminokwasów i jednej cząstki mineralnej) przekształcającej pierwiastki nieorganiczne w przyswajalną przez organizm formę organiczną. Za najlepsze uważane są chelaty w formie płynnej, które cechuje najwyższa wchłanialność.

Znaczenie chelatów w żywieniu trzody chlewnej

Specyfika budowy chelatów powoduje, iż nie wchodzą one w reakcje z węglanami, fosforanami, wodorotlenkami oraz tlenkami, dzięki czemu mogą być w pełni przyswojone. Zwiększona retencja związków mineralnych przyczynia się do zmniejszenia obciążeń środowiskowych, związanych z wydalanymi z kałem i moczem pierwiastkami – kwestia ta została uregulowana przez rozporządzenie Unii Europejskiej o ograniczeniu tego typu odpadów.

Prawidłowe żywienie świń musi bazować na dostarczeniu z pokarmem energii, białek, aminokwasów, witamin oraz minerałów. Optymalizacja produkcji trzody chlewnej wymaga więc zastosowania chelatów. Podawanie ich np. lochom karmiącym wpływa na zdrowie i kondycję kolejnych miotów. Niedobory mineralne powstałe jako efekt karmienia nieodpowiednio zbilansowaną paszą będą skutkowały chorobą zwierząt i przełożą się bezpośrednio na straty finansowe. Konsekwencją takich zaniedbań może być m.in.:

– zmniejszenie płodności knurów,

– problemy z przewodem pokarmowym i trawieniem (biegunki),

– osłabienie układu immunologicznego trzody,

– niski przyrost masy ciała świń,

– zwyrodnienia w układzie kostnym,

– atopowe zapalenia skóry.

Wyrazem troski o trzodę, a także własny interes ekonomiczny będzie uzupełnianie karmienia o dodatki paszowe, dzięki którym możliwe jest prawidłowe wchłanianie niezbędnych mikro- i makroelementów. Znaczenie chelatów dla zdrowia trzody trudno przecenić, tak samo niełatwa byłaby wycena strat poniesionych w wyniku zaniedbań w żywieniu zwierząt.