Jednym z podstawowych warunków uniknięcia problemów okołoodsadzeniowych u prosiąt (takich jak obrzękówka czy biegunka) jest odpowiedni dobór do produkcji prestarterów i starterów wysokiej jakości oraz zastosowanie surowców paszowych o możliwie najniższej tzw. „pojemności buforowej”. Wartość ta wyrażana jest w mmol HCL/kg i dla większości komponentów jest bardzo wysoka – w porównaniu np. do mleka, które zakwasza się bardzo łatwo. I tak dla powszechnie stosowanych materiałów paszowych pojemność buforowa kształtuje się następująco: kreda –aż 20018, dlatego wskazane jest zastępowanie jej przez mrówczan wapnia – tylko 8692;
śruta sojowa- 896, podczas gdy białko ziemniaka tylko- 500; fosforan 1-Ca – 4900, fosforan 2-Ca – 6893; jęczmień – 209 a kukurydza – 170.
Wartość tą można jednak modyfikować (obniżać) poprzez odpowiedni dobór kwasów/soli w oparciu o ich właściwości zakwaszające.
Dobór kwasów powinien uwzględniać także ich zdolność do dysocjacji i stabilność dysocjacyjną w pH z kwaśnym i neutralnym – wartość pKa.
Kolejnym czynnikiem doboru kwasów/soli jest ich wpływ na rozwój patogennych mikroorganizmów zasiedlające środowisko układu pokarmowego wyrażony wskaźnikiem Minimalnego Stężenia Hamującego (MIC) – ilości danego kwasu hamującej rozwój bakterii (wartość różna dla poszczególnych kwasów oraz szczepów bakterii), np. dla E.Coli najsilniej hamującym kwasem jest kwas mrówkowy (pH <4, zbliżone do środowiska żołądka), kolejne pod względem MIC są kw. propionowy, fumarowy, mlekowy.
Zastosowanie odpowiednio dobranych zakwaszaczy konwencjonalnych wspomaga procesy trawienne (aktywacja enzymów żołądkowych przez obniżenie pH) oraz barierę dla bakterii patogennych jaką jest żołądek (redukcja pH).
W dalszych częściach przewodu pokarmowego (jelita) najefektywniejsze oddziaływanie anty-mikrobiologiczne przeciw specyficznym patogenom wykazują chronione formy zakwaszaczy o selektywnym doborze składników wysoce efektywnych w warunkach pH neutralnego (np. kw. sorbowy, benzoesowy, fumarowy etc.) .
Forma chroniona gwarantuje szybkie i skuteczne pasażowanie przez żołądek, a następnie stopniowe uwalnianie z produktu składników aktywnych w odcinku jelitowym, co jest najistotniejsze dla efektywności działania.
Podstawowe informacje o zakwaszaczach:
Kwasy organiczne – zakwaszacze
Kwasy organiczne – zakwaszacze – należą do najczęściej stosowanych dodatków na fermach drobiu i trzody chlewnej.
Cele stosowania to:
- sanityzacja paszy lub wody
- korzystny wpływ na funkcjonowanie układu pokarmowego zwierząt
Kwasy organiczne należy podzielić na dwie kategorie:
- kwasy niechronione
- kwasy chronione
Stosowanie zakwaszaczy chronionych (np. Acidomix Protect, Provenia) skutecznie redukuje liczbę dysbakterioz jelit, poprawia przyrosty dobowe, pobranie oraz konwersję paszy u prosiąt odsadzanych a także w kolejnych fazach tuczu.
Działanie kwasów organicznych odbywa się w dwóch obszarach:
- poprzez wpływ na pH środowiska, w którym są stosowane (woda, pasza, układ pokarmowy) – uwalnianie – dysocjacja jonów H+)
- poprzez bezpośrednio bójcze działanie na drobnoustroje (bakterie, grzyby) – przenikanie przez ściany komórkowe i dysocjacja w ich wnętrzu
Korzyści stosowania:
Choroby związane z przewodem pokarmowym są głównymi przyczynami strat w produkcji trzody chlewnej – prosiąt (Schmidt, 1999).
| Choroby | Udział w stratach (%) |
| Przewód pokarmowy | 52,9 |
| Układ oddechowy | 21,1 |
| Układ nerwowy | 7,1 |
| Pozostałe przyczyny | 5,9 |
| Układ krwionośny | 5,9 |
| Układ moczowo-płciowy | 3,2 |
| Układ kostno-szkieletowy | 3,1 |
| Skóra | 1,3 |
Zastosowanie odpowiednich zakwaszaczy daje wymierne korzyści, przede wszystkim w postaci ograniczenia występowania biegunek i innych schorzeń, których przyczyną jest nieprawidłowa praca przewodu pokarmowego.